Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014

Ώρα για ύπνο!




Μήπως το παιδάκι σας ανήκει σε αυτή την κατηγορία των παιδιών που κοιμήθηκαν 11 ώρες συνεχόμενα το βράδυ, όταν έγιναν 40 ημερών; Ή μήπως το παιδάκι σας περπατάει και μιλάει φαρσί, αλλά εσείς ακόμη έχετε μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια; Σε κάθε περίπτωση, ο ύπνος των βρεφών, των νηπίων και των παιδιών – καθώς επίσης και των ενηλίκων – είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την καλή διάθεση όλων των μελών της οικογένειας και την αντοχή τους για την κάθε μέρα!
Καταρχάς, αν σημειώσουμε ότι δε χρειάζονται όλα τα βρέφη και νήπια τις ίδιες ώρες ύπνου για να είναι καλά. Κατά δεύτερον να αναφέρουμε ότι υπάρχουν διάφορες «σχολές» και κατευθύνσεις ως προς το θέμα του ύπνου που επιχειρούν να απαντήσουν τα παρακάτω ερωτήματα: Να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών; Αν ναι, μέχρι πότε; Να το κοιμίζω κουνώντας το; Να το αφήνω να κλαίει μέχρι να κοιμηθεί; Να του δίνω χαμομήλι αντί για γάλα ώστε να κόψει το βραδινό ξύπνημα; Και πολλά πολλά άλλα…
Όπως σε όλα τα ζητήματα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης, δεν υπάρχει ένας χρυσός κανόνας για όλους! Κάθε οικογένεια έχει το δικό της στυλ και μια ιδιαίτερη φιλοσοφία, κάθε παιδάκι είναι ένα και μοναδικό. Υπάρχουν όμως κάποιες γενικές «οδηγίες» αλλά και κάποια «λάθη» που μπορούμε να αποφύγουμε:
O ύπνος στο ίδιο δωμάτιο με τους γονείς κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του μωρού ενισχύει το μητρικό θηλασμό και προστατεύει ενάντια στο Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου (ΣΑΒΘ - SIDS), την πιο συχνή αιτία θανάτου των βρεφών. Επιπλέον, συμβάλλει στη συναισθηματική ασφάλεια των βρεφών. 
Εφόσον τηρούνται αυστηρά ορισμένοι κανόνες ασφαλείας (γονείς μη καπνιστές ή χρήστες ουσιών που μειώνουν την αντιδραστικότητα, σωστή θερμοκρασία δωματίου – 18 με 22 βαθμούς, μεγάλο κρεβάτι, το μωρό να τοποθετείται ανάσκελα χωρίς μαξιλάρια ή άλλα αντικείμενα, κορδόνια κτλ., να μην υπάρχουν κενά ανάμεσα στο κρεβάτι και τον τοίχο ή κάποιο έπιπλο, μέση σωματική διάπλαση γονέων, κανονικό ντύσιμο – όχι υπερβολικά ζεστό), το μοίρασμα και του κρεβατιού των γονιών (co-sleeping) για το ίδιο διάστημα, δεν είναι απαγορευτικό, αν και οι απόψεις διίστανται, λόγω ατυχών περιστατικών βρεφικών θανάτων που έχουν σημειωθεί.
Υπάρχει επίσης η μέση λύση (co-bedding), όπου μια κούνια χωρίς κάγκελα από τη μία της μόνο πλευρά, εφάπτεται στο κρεβάτι των γονιών, από την πλευρά της μητέρας.
Η χρονική διάρκεια των παραπάνω συνηθειών, είναι σχετική. Νομίζω ότι μέχρι τα πρώτα γενέθλια του βρέφους, θα είναι καλό να έχει γίνει η μετακίνησή του στο βρεφικό δωμάτιο, χωρίς αυτό να είναι δεσμευτικό. Το σημαντικό είναι, να μπορούν οι γονείς να ιεραρχήσουν τις ανάγκες και επιθυμίες τόσο τις δικές του όσο και του βρέφους, ώστε να συντονιστούν μαζί του και να λάβουν τη σωστή απόφαση την κατάλληλη στιγμή.
Ως προς τα βραδινά γεύματα του βρέφους, να πω ότι προσωπικά δε συμφωνώ με τις λύσεις ξεγελάσματος. Θεωρώ ότι ο πρώτος χρόνος ζωής είναι εξαιρετικά σημαντικός και προϋποθέτει άνευ όρων αφοσίωση και παροχή φροντίδας, η οποία είναι καλό να προσαρμόζεται στην ιδιοσυγκρασία και τους ρυθμούς του κάθε βρέφους. Για τον ίδιο λόγο δε θα σύστηνα με θέρμη την αυστηρή εκπαίδευση ύπνου σε βρέφη – π.χ. άστο να κλαίει με τις ώρες και θα κοιμηθεί.
Ανεξαρτήτως δωματίου, είναι σημαντικό να δημιουργήσετε μία σταθερή ρουτίνα ύπνου και σταθερά ωράρια. Τα βρέφη λατρεύουν την επανάληψη γιατί έτσι χτίζουν την εμπιστοσύνη τους στο εξωτερικό περιβάλλον και ξέρουν τι να περιμένουν!
Για τα νήπια, αρχίστε να ενημερώνετε νωρίτερα ότι πλησιάζει η ώρα του ύπνου. Μισή ώρα πριν περίπου, αρχίστε τη δική σας ρουτίνα, που μπορεί να περιλαμβάνει μπάνιο, αγκαλιές, τάισμα, τραγούδι, παραμύθι, χαμήλωμα φώτων, ανάλογα. Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε χαλαρωτικές και όχι διεγερτικές δραστηριότητες – μην κάνετε διαγωνισμό χορού μισή ώρα πριν τον ύπνο.
Διαμορφώστε έναν ζεστό και όμορφο χώρο στο παιδικό δωμάτιο, μια «φωλίτσα».
Φροντίστε να έχετε περάσει αρκετό και ουσιαστικό χρόνο με το παιδί μέσα στη μέρα, ώστε να μπορεί να σας αποχωριστεί το βράδυ.
Προσαρμόστε τα ωράρια με βάση τις ημερήσιες δραστηριότητες του παιδιού, το μεσημεριανό του ύπνο και τις ανάγκες όλων – σε ύπνο για το παιδί και σε ελεύθερο χρόνο για εσάς.
Ένα νήπιο που ωθείται στην αυτονόμηση κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι πιθανότερο να ανταποκριθεί καλύτερα στις… προκλήσεις της νύχτας.
Θέστε σταδιακά ως στόχο, το να αποχαιρετάτε το παιδί πριν να κοιμηθεί και αφήστε το να διαχειριστεί τη νύστα του μόνο του. Δεν μπορούμε να εξαναγκάσουμε ένα δίχρονο να κοιμηθεί, μπορούμε όμως να θέσουμε το όριο ότι είναι ώρα για να ξαπλώσει ήσυχα στο δωμάτιό του.
Όταν αποφασίσετε να κάνετε κάποια αλλαγή στο θέμα του ύπνου, φροντίστε να έχετε κοινή γραμμή ως ζευγάρι, να επιλέξετε κάτι που να μπορείτε να το υποστηρίξετε, να παραμείνετε σταθεροί και ψύχραιμοι, να εξηγήσετε στο παιδί τι θα γίνει και, αν η ηλικία του το επιτρέπει, να το συμπεριλάβετε στο σχεδιασμό.
Αξιοποιήστε το μεταβατικό αντικείμενο του παιδιού: ένα κουκλάκι, ένα μαξιλάρι, ένα πανάκι. Είναι η ασφάλειά του.
Αποφύγετε να αφήνετε το παιδί να κοιμηθεί στον καναπέ με την τηλεόραση ή όπου λάχει κάθε μέρα…
Αποφύγετε να προσφέρετε στο παιδί σνακ ή γλυκίσματα μέσα στη νύχτα για να ξανακοιμηθεί.
3π.μ. Ακούτε μια κραυγή στο σκοτάδι! Αν αξιολογείτε ότι δε χρήζει άμεσης παρέμβασης, μη σηκώνεστε αμέσως, μπορεί να ξανακοιμηθεί. Αν σηκωθείτε, προσπαθήστε, χωρίς να φωταγωγήσετε όλο το σπίτι, να καθησυχάσετε το παιδί με χαμηλόφωνα λόγια και απαλό άγγιγμα.
Αν το παιδάκι σας είναι πάνω από δύο ετών και τα προβλήματα του ύπνου είναι έντονα και μόνιμα, ίσως θα πρέπει να επισκεφθείτε κάποιον ειδικό, για να κατανοήσετε κάποιες άλλες δυσκολίες που ίσως κρύβονται πίσω από το θέμα του ύπνου.
Εφόσον έχετε εγκαταστήσει μια ικανοποιητική ρουτίνα ύπνου, μπορείτε να παρεκκλίνετε κάποιες φορές, ανάλογα με τις περιστάσεις!
Κλείνοντας, να μοιραστώ μαζί σας μια εμπειρία από τους δικούς μου πειραματισμούς με τα δίδυμα κοριτσάκια μου, τα οποία για περίπου έξι μήνες, μεταξύ 4 και 10 μηνών, κοίμιζα με ήχους white noise, δηλαδή… πιστολάκι, ηλεκτρικό σκουπάκι και cd με ανάλογους ήχους! Η επαναληψιμότητα αυτών των ήχων, φαίνεται να ηρεμεί τα μωρά και να τους δίνει την ηχητική αίσθηση της μήτρας, άρα της ασφάλειας. Παρακάτω θα βρείτε πληροφορίες και για αυτό, απλά αν το ακολουθήσετε, κατεβάστε ήχους από το δίκτυο πριν κάψετε το σεσουάρ!!
Όνειρα γλυκά!!!
Περισσότερες πληροφορίες και ιδέες για όλα τα γούστα (ενδεικτικά):
  • http://www.cosleeping.org/ 
  • The no cry sleep solution, E.Pantley  (http://www.pantley.com/elizabeth/books/0071381392.php) 
  • Κοιμήσου παιδί μου, Εδ. Εστιβίλ & Σ. δε Μπεχάρ, εκδ. Πατάκη, 2002 
  • Κοιμήσου, αγγελούδι μου... γιατί μ' έσκασες! Δεν αντέχω άλλο..., Γίρινα Πρέκοπ, εκδ. Θυμάρι 
  • Τα πιο όμορφα νανουρίσματα του κόσμου, εκδ. Κόκκινο 
  • Ιστορίες για καληνύχτα, M. Gallini, εκδ. Modern Times, 2005
  • http://www.troublesometots.com/why-babies-love-white-noise/ 
  • http://www.parenting.com/article/free-white-noise-downloads






Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2014

Τι τύπος (γονιού) είσαι;

 
Το παραπάνω σχήμα, περιγράφει πιο αναλυτικά τον συνοπτικό ορισμό του αρκετά καλού γονιού: Αγάπη + Όρια. Διακρίνουμε λοιπόν, δύο βασικές διαστάσεις του γονεϊκού ρόλου: Συναισθηματική αποδοχή του παιδιού και οριοθέτηση – τρόπος διαπαιδαγώγησης και πειθαρχίας. Όπως παρατηρούμε, ανάλογα με το βαθμό και την έκφραση των δύο αυτών διαστάσεων, προκύπτουν τέσσερις βασικοί τύποι γονέων:
Ο Επικριτικός (ή αυταρχικός, ή αποδοκιμαστικός)
Ο επιτρεπτικός (ή ανεκτικός ή παραχωρητικός)
Ο Αδιάφορος (ή αποστασιοποιημένος)
Ο Δημοκρατικός (ή σύμβουλος ή συναισθηματικός μέντορας)
Είναι σπανιότερο το να ανήκει κάποιος γονιός αποκλειστικά σε έναν από τους 4 τύπους. Το συνηθέστερο, είναι να συνδυάζει κανείς στοιχεία από δύο ή περισσότερους τύπους, σίγουρα όμως , κάποιο γονεϊκό στυλ υπερέχει και επικρατεί, εφαρμόζεται τις περισσότερες στιγμές της οικογενειακής ζωής και είναι αυτό που καθορίζει την ποιότητα της σχέσης γονιού – παιδιού. 
Ο επικριτικός τύπος (κάτω αριστερό τεταρτημόριο στο σχήμα), συνδυάζει χαμηλή συναισθηματική αποδοχή του παιδιού και υψηλό έλεγχο, κάτι που δεν ευνοεί την αυτονόμηση του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται από:
Δυσανάλογα υψηλές απαιτήσεις, αυστηρός έλεγχος, χαμηλή αποδοχή και στοργή
Άκαμπτα και υπερβολικά αυστηρά όρια,
συχνή χρήση τιμωρίας (συχνά και σωματικής)
Μεγάλη έμφαση στην υπακοή και τη συμμόρφωση προς την εξουσία
Υπαγορεύει συναισθήματα και συμπεριφορές αποφεύγοντας το διάλογο – υπερβολικά καθοδηγητικός
Μικρή συναισθηματική αλληλεπίδραση με το παιδί
Υψηλό άγχος για την κοινωνική σύγκριση, απαίτηση για πρωτιά, αξία έχει μόνο η νίκη
Επικρίνει τα συναισθήματα, αντιμετωπίζει τα αρνητικά συναισθήματα ως δείγμα κακού χαρακτήρα & χάσιμο χρόνου
Παραγνωρίζει τα δικαιώματα των παιδιών – υπερεστιάζει στις υποχρεώσεις τους, δεν παρέχει χρονικά πλαίσια και επιλογές

Μία κλασική ατάκα του επικριτικού τύπου, θα μπορούσε να είναι η εξής: «Τι βαθμό πήρες σήμερα;». Τα παιδιά των επικριτικών γονέων, στερούνται στοργής και προσπαθούν διαρκώς να ικανοποιήσουν έναν «αχόρταγο» γονιό. Λόγω του εχθρικού συναισθηματικού κλίματος, βιώνουν συχνά θυμό και φόβο, κάτι που δυσχεραίνει την ομαλή τους ανάπτυξη και την ικανότητά τους να σχετίζονται και να εμπιστεύονται άλλους ανθρώπους.
Ο επιτρεπτικός τύπος γονιού (κάτω δεξί τεταρτημόριο στο σχήμα), συνδυάζει υψηλή συναισθηματική αποδοχή του παιδιού με πολύ χαμηλές απαιτήσεις / προσδοκίες και χαλαρά όρια. Ούτε σε αυτή την περίπτωση ευνοείται η αυτονόμηση του παιδιού, καθώς το καθοριστικό στοιχείο της σχέσης γονιού – παιδιού είναι η υπερπροστασία… Αυτός ο γονεϊκός τύπος είναι ιδανικός για τον πρώτο χρόνο ζωής ενός παιδιού, για τη βρεφική, δηλαδή, ανάπτυξη. Χαρακτηριστικά:
Ανεπαρκή όρια, δυσκολία στο να πούνε «όχι»
Δεν διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις αρνητικές συμπεριφορές των παιδιών
Προστατεύει το παιδί από συναισθήματα και αναλαμβάνει την ευθύνη του παιδιού, πολύ υποχωρητικοί
Μεγάλη αλληλεπίδραση με το παιδί
Τα παιδιά ορίζουν το πλαίσιο, τα θέλω τους πάντα προηγούνται & ικανοποιούνται
Υπερπροστασία - συχνά χρησιμοποιείται η ενοχή – άγχος και σύγχυση
Το παιδί δεν αυτονομείται, δεν παίρνει ευθύνες και πρωτοβουλίες, υπάρχει επιθετικότητα και εξάρτηση

Η κεντρική ιδέα σε αυτή την περίπτωση, είναι το «Όλα για το παιδί», ενώ μια φράση κλειδί θα μπορούσε να είναι: «Τι θα φάει το παιδάκι μου;»… Τα παιδιά των επιτρεπτικών γονέων, ενδέχεται να έχουν αυξημένη επιθετικότητα ή γκρίνια και παλιμπαιδισμό γιατί δεν γνωρίζουν ποτέ με σαφήνεια ποιο είναι το πλαίσιο και τι περιμένουν οι ενήλικες από αυτά. Μια κύρια συνέπεια της μόνιμης επιτρεπτικότητας είναι η αδυναμία ανάληψης ευθύνης από τα παιδιά, με αποτέλεσμα τη μεγάλη ματαίωση όταν αυτά τα παιδιά κληθούν να δραστηριοποιηθούν εκτός οικογενειακού πλαισίου.  
Ο αδιάφορος τύπος γονέα (άνω αριστερό τεταρτημόριο), συνδυάζει χαμηλή αποδοχή έως απόρριψη του παιδιού και πλήρη απουσία ελέγχου και προσδοκιών. Είναι ένας σπάνιος τύπος που ουσιαστικά εμπλέκεται στην ανατροφή των παιδιών μόνο για τα απολύτως απαραίτητα και είναι σημαντικά ανεπαρκής στο γονεϊκό ρόλο, με δυσάρεστες επιπτώσεις για τον ψυχισμό του παιδιού….
Ο δημοκρατικός τύπος γονέα (άνω αριστερό τεταρτημόριο στο σχήμα), συνδυάζει υψηλή συναισθηματική αποδοχή του παιδιού, στοργή και αγάπη, με σταθερή και συνεπή οριοθέτηση. Γενικά χαρακτηριστικά:
Υψηλές απαιτήσεις – ανάλογες με ηλικία & ιδιαιτερότητες παιδιού – ρεαλιστικές προσδοκίες για υπεύθυνη συμπεριφορά
Σαφή, σταθερά μα και ευέλικτα όρια
Χρήση φυσικών και λογικών συνεπειών στην πειθαρχία, οριοθέτηση αρνητικών συμπεριφορών, καθοδήγηση αντί τιμωρίας
Αξία έχει η προσπάθεια – το θετικό αποτέλεσμα είναι ευπρόσδεκτο αλλά όχι «όρος» για να «σε αγαπώ»
Ισορροπεί ανάμεσα στα δικαιώματα των γονέων και τις ανάγκες – δικαιώματα των παιδιών
Αγάπη, ασφάλεια, θερμό οικογενειακό κλίμα, εμπιστοσύνη, ανεξαρτησία
Σαφή χρονικά πλαίσια για ανάληψη ευθυνών – δυνατότητα επιλογών

Αυτός ο τύπος γονέα είναι ο πιο λειτουργικός και επιθυμητός, καθώς η δημοκρατική διαπαιδαγώγηση έχει θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη των παιδιών. Εδώ, ο γονιός είναι ο ίδιος πρότυπο με τις πράξεις του και ωθεί ομαλά το παιδί προς την αυτονόμηση και την ανάληψη των ευθυνών του. Συνήθως, τα παιδιά δημοκρατικών γονέων αναπτύσσουν υπευθυνότητα, συνεργατικότητα, καλές σχέσεις, καλή συναισθηματική διαχείριση, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων. Μια χαρακτηριστική φράση θα μπορούσε να είναι η εξής: «Πώς τα πέρασες στο σχολείο σήμερα;».
Πίσω από κάθε γονεϊκό τύπο, κρύβονται πεποιθήσεις και στερεότυπα δεκαετιών, τα οποία θα πρέπει να αμφισβητήσουμε και μετασχηματίσουμε, αν επιθυμούμε να χτίσουμε έναν πιο υγιή, αποδοτικό και απολαυστικό γονεϊκό ρόλο, μια ζεστή και ικανοποιητική σχέση με τα παιδιά μας…