Παιγνιοθεραπεία

Λίγα λόγια για αυτή την εξαιρετικά αποτελεσματική, προσωποκεντρική προσέγγιση της παιγνιοθεραπείας, μέσα από την οποία έχω την τύχη να συνοδοιπορώ θεραπευτικά με παιδιά και την τιμή να με εμπιστεύονται παιδιά (και γονείς) με τις ιστορίες τους... 

Το play therapy (παιγνιοθεραπεία) είναι μια κυρίως μη – κατευθυντική θεραπευτική προσέγγιση που χρησιμοποιεί ως μέσον το παιχνίδι και τις τέχνες. Μπορεί να οριστεί ως η διαπροσωπική εκείνη διεργασία, κατά την οποία ένας επαρκώς εκπαιδευμένος θεραπευτής, εισηγείται και χρησιμοποιεί στοχευμένα τις θεραπευτικές δυνάμεις του παιχνιδιού προκειμένου να βοηθήσει τα παιδιά να επιλύσουν τις ψυχολογικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και να προλάβουν την εμφάνιση μελλοντικών δυσκολιών. Είναι ένας τρόπος να βοηθήσουμε τα παιδιά 4-12 ετών που έχουν συναισθηματικά, κοινωνικά και προβλήματα συμπεριφοράς, να βοηθήσουν τον εαυτό τους… Η παιγνιοθεραπεία είναι εξίσου αποτελεσματική για εφήβους και ενήλικες. 

Ουσιαστικά μιλάμε για μία "σπέσιαλ ώρα", αφιερωμένη αποκλειστικά και απλόχερα στο παιδί, το οποίο προσκαλείται και ενθαρρύνεται να εξερευνήσει τον εαυτό του μέσα από τα παιχνίδια και τα υλικά, να πειραματιστεί, να παίξει και να δημιουργήσει με έναν εκπαιδευμένο μάρτυρα - σύντροφο - ακόλουθο που είναι εκεί μόνο για το παιδί. Σταδιακά, ανακαλύπτονται στρατηγικές διαχείρισης και τρόποι του να μπορεί να εμπεριέχει κανείς τα δύσκολα και αντιφατικά συναισθήματα και ερεθίσματα, να μπορεί να μεταβαίνει σε νέες καταστάσεις, να αντιμετωπίζει τις  - αρκετές - δυσκολίες που εμπεριέχει η αναπτυξιακή πορεία... 

Ποια παιδιά μπορούν να ωφεληθούν;
 

Ενδεικτικά, από μια παρέμβαση μέσω παιγνιοθεραπείας μπορούν να ωφεληθούν παιδιά με ΔΕΠ-Υ, με δυσκολίες στη συναισθηματική διαχείριση, με μειωμένη αυτοεκτίμηση, με φτωχές κοινωνικές δεξιότητες και δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομηλίκους, παιδιά με αυτισμό, με προβλήματα συμπεριφοράς, με προβλήματα επικοινωνίας, με φτωχές σχολικές επιδόσεις, που βιώνουν πένθος ή απώλεια λόγω θανάτου, διαζυγίου ή άλλου παράγοντα, που αντιμετωπίζουν φόβους, άγχος, κάποια χρόνια ή σοβαρή ασθένεια και εν γένει δυσκολίες προσαρμογής και ένταξης, όπως σχολική άρνηση ή σχολική φοβία.
 

Πώς;
Μέσα από το παιχνίδι ρόλων, το δίσκο άμμου, τη ζωγραφική , την κίνηση, το χορό, τον πηλό, τη μουσική και πολλά άλλα εργαλεία. Κυρίως, μέσα από τη θεραπευτική σχέση και το θεραπευτικό πλαίσιο, ένα πλαίσιο αποδοχής και ενθάρρυνσης, που έχει τις κατάλληλες ποσότητες ορίων και  επιτρεπτικότητας! Οι έρευνες καταδεικνύουν θετικά αποτελέσματα στο 70 με 88% των παιδιών που λαμβάνουν μια παρέμβαση μέσω play therapy. Δύο μεγάλες επιρροές στην παιγνιοθεραπεία συνιστούν η Virginia Axline και η Violet Oaklander, ενώ οι δύο βασικές προσεγγίσεις στην παιγνιοθεραπεία είναι η μη κατευθυντική και η κατευθυντική. Ένας έμπειρος θεραπευτής δανείζεται στοιχεία και από τις δύο, δημιουργώντας   την κατάλληλη συνθήκη για κάθε θεραπευόμενο. 

Οκτώ βασικές αρχές που διατύπωσε η V. Axline έχουν καθορίσει τη φιλοσοφία της συγκεκριμένης προσέγγισης:

1) Ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί (warm & friendly)

2) Ο θεραπευτής να αποδέχεται το παιδί ως έχει, άνευ όρων (acceptance)
3) Να δημιουργεί αίσθημα επιτρεπτικότητας (Permissiveness )
4) Να «καθρεφτίζει» (reflect) συναισθήματα και συμπεριφορές, λεκτικά και μη, έτσι ώστε το παιδί να κατανοήσει τον εαυτό του
5) Η ευθύνη επιλογών ανήκει στο παιδί
6) Το παιδί οδηγεί, ο θεραπευτής ακολουθεί
7) Ο θεραπευτής δεν επισπεύδει την θεραπεία
8) Λίγα όρια ώστε να κρατούν το παιδί στην πραγματικότητα – το παιδί κατανοεί τις ευθύνες του.

Ένα παιδί πρέπει να έχει όσο γίνεται λιγότερα όρια και περιορισμούς αλλά όσα περισσότερα είναι απαραίτητα!

 Δυο λόγια για το τι δεν είναι παιγνιοθεραπεία: δεν είναι δημιουργική απασχόληση, δεν είναι μια παρέμβαση που μπορεί να εφαρμοστεί από μη εκπαιδευμένα άτομα, δεν εφαρμόζεται χωρίς αίτημα θεραπευτικό, χωρίς πλαίσιο, χωρίς θεραπευτικό συμβόλαιο. 

Η εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται από το φορέα Play Therapy Greece είναι πιστοποιημένη απο την Play Therapy International (http://playtherapy.org/Helping-Children/About-Play-Therapy)

Βίκυ Βάββα, Msc Ψυχικής Υγείας, Δραματοθεραπεύτρια, Παιδαγωγός θεάτρου, Σύμβουλος Γονέων, 

Play therapy Practitioner