Η ωμή αλήθεια της Σάρα Κέιν

Η Σάρα Κέιν ήταν μια Αγγλίδα θεατρική συγγραφέας που γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου του 1971. Σπούδασε θέατρο, θωρώντας ότι μέσα από αυτή την τέχνη, θα μπορέσει να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Στη σύντομη ζωή της βίωσε πολύ πόνο και θλίψη, δίνοντας για χρόνια μάχη με την κατάθλιψη. Τελικά, έδωσε η ίδια τέλος στη ζωή της στις 20 Φεβρουαρίου του 1999, όταν κρεμάστηκε από τα κορδόνια των παπουτσιών της σε μια τουαλέτα στο London's King's College Hospital, όπου νοσηλευόταν μετά από μια ακόμη απόπειρα αυτοκτονίας.

Στο κέντρο της θεατρικής πράξης της Κέιν συναντάμε τα βιώματα όλων αυτών των ανθρώπων που αδυνατούν να διατυπώσουν με ακρίβεια αυτά που νιώθουν, παρακολουθούμε τα σκοτεινά και δύσβατα μονοπάτια στα οποία βαδίζει ένας κατακερματισμένος ψυχισμός, τη βία των σχέσεων, το δυσβάσταχτο της μοναξιάς, το αναπόδραστο του θανάτου, τις «απολίτιστες» εκφάνσεις του ασυνειδήτου μας. Τα έργα της είναι ωμά: κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ωμή αναπαράσταση της πραγματικότητας, η καταγγελία της βίας σε κοινωνικό και διαπροσωπικό επίπεδο. Κύριος σκοπός, να ταρακουνηθεί το κοινό, να ξεβολευτεί.

Τον Ιανουάριο του 1995, παρουσιάζεται το πρώτο της έργο στο Royal Court Theatre Upstairs. Οι κριτικές σύσσωμες καταδίκασαν το έργο, αλλά δεν κατάφεραν να ανακόψουν την ανοδική πορεία της διάδοσης του έργου της σε παγκόσμια κλίμακα. Έκτοτε, τα πέντε έργα που έγραψε η Κέιν (Blasted, Phaedra's Love, Cleansed, Crave, 4.48 Psychosis) έχουν ανέβει πάνω από 500 φορές σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, η πρώτη παράσταση που ανέβηκε ήταν το «Καθαροί πια» (2001) από το Λευτέρη Βογιατζή, ενώ μόνο για τη σεζόν 2013-14, ανεβαίνουν 6 παραστάσεις έργων της σε όλη την Ελλάδα. Στα Ιωάννινα, φιλοξενήθηκε πρόσφατα στο Πολυθέαμα μια από τις παραστάσεις αυτές, βασισμένη στο έργο της Σάρα Κέιν «4.48 Ψύχωση», από το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών.

Το αρνητικό με τους αυτόχειρες δημιουργούς είναι ότι πολλοί αναγνώστες των έργων τους τα κρίνουν θεωρώντας τα ως αυτοβιογραφικά ή ως γεννήματα της κατάθλιψής τους, μειώνοντας αυτομάτως την αξία τους. Εντούτοις, τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα μπορούν να φωτίσουν πιο ολοκληρωμένα ένα έργο και την κατανόησή του, όχι όμως και να ακυρώσουν την αυταξία του, αξία που στην προκειμένη περίπτωση πηγάζει από τους χαρακτήρες των έργων της, την τραγική αλλά τόσο αληθινή θεώρηση της πραγματικότητας, το σαρκαστικό χιούμορ, την τόλμη, την καινοτομία. Σύμφωνα με τη Ρούλα Πατεράκη, που φέτος ανέβασε το “Blasted”, «η Σάρα Κέιν…. διαπραγματεύεται ένα θέμα μπροστά στο οποίο κανένας δε μπορεί να μείνει αδιάφορος. Είναι η αγάπη.». Η ίδια η Κέιν αναφέρει: «Δε θεωρώ τα έργα μου καταθλιπτικά, ούτε πιστεύω ότι τους λείπει η ελπίδα…. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αισιόδοξο, πιο ελπιδοφόρο από το να δημιουργείς κάτι όμορφο για την απελπισία ή μέσα από απελπισία».

 

Το θέατρο της Κέιν γεννά ορισμένα σημαντικά ερωτήματα, όπως πόση αλήθεια και πόσο συναίσθημα αντέχει κανείς στην επαφή του με την τέχνη, αλλά και για ποιο λόγο πηγαίνει κανείς στο θέατρο.. Τι προσδοκά και τι είναι διατεθειμένος να ρισκάρει ώστε να μυηθεί σε έναν άλλο κόσμο. Σε ποια «θεάματα» εκπαιδεύεται από νωρίς και πώς θα αποκτήσει πρόσβαση στα ερεθίσματα εκείνα που θα κινητοποιήσουν βαθύτερους εσωτερικούς μηχανισμούς νόησης και συναισθήματος, ώστε να συμβεί κάτι, μια μετακίνηση. Μα τι άλλο είναι όμως είναι το θέατρο, παρά ένα αυθεντικό κομμάτι της ζωής μας εκφρασμένο με άλλα μέσα; Έτσι, όλα τα παραπάνω ερωτήματα, αφορούν την ίδια τη ζωή μας και το νόημα με το οποίο θα επιλέξουμε να την επενδύσουμε.

Το θέατρο της Κέιν δεν είναι «διασκέδαση», ούτε αφορμή για νυχτερινή έξοδο. Είναι πρόκληση, κραυγή αγωνίας και τελικά έκκληση για ζωή: «Η ζωή συμβαίνει. Σαν τα λουλούδια. Σαν τον ήλιο που φέγγει. Σαν τη νύχτα που πέφτει» …