Δε χωράς πουθενά

Όταν φεύγει ένα παιδί, ο κόσμος είναι πιο βαρύς. Λες και κάποιος τον φόρτωσε με πέτρες.

Μία από τις αδήριτες ανάγκες του ανθρώπου ως κοινωνικού, και όχι μόνο, όντος, είναι το αίσθημα του να ανήκει κάπου: σε μια οικογένεια, σε μια ομάδα, σε ένα σύνολο ανθρώπων. Το να νιώθει αποδεκτός και σημαντικός μέσα από θετικές σχέσεις και κοινά ενδιαφέροντα, μέσα από διαφωνίες, διάλογο και αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Η απομόνωση, ο αποκλεισμός και το αίσθημα ότι πουθενά δε χωράμε και δεν ανήκουμε, μπορούν να αποβούν εξοντωτικά για τον ψυχισμό μας, με ολέθριες συνέπειες για τη σωματική και πνευματική μας κατάσταση.

Όταν φεύγει ένα παιδί, μια φούγκα σέρνεται στις γειτονιές, ένα τραγούδι άηχο.

Πού στηρίζεται κανείς για να αισθανθεί αποδοχή, να απαλύνει το υπαρξιακό άγχος και να διαμορφώσει την αυτοεικόνα του; Τα πρώτα χρόνια προφανώς στην οικογένεια, στους γονείς και τους οικείους. Πρώτοι οι γονείς, με το βλέμμα, τη φωνή , το άγγιγμα και συνολικά με τον τρόπο που σχετίζονται με τα παιδιά τους, στέλνουν αναρίθμητα μηνύματα, η ποιότητα και το περιεχόμενο των οποίων είναι καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία τους. Δυστυχώς, αρκετά παιδιά, θα ξεκινήσουν το μονοπάτι τους με βαριές συναισθηματικές αποσκευές, στριμώχνοντας στο τσαντάκι του νηπιαγωγείου τις πρώτες ταμπέλες ετεροκαθορισμού, τις πρώτες αγχωμένες προσδοκίες, τα πρώτα «θα σ’ αγαπώ αν…».

 Όταν φεύγει ένα παιδί, καρφιά σου λένε καληνύχτα, όχι στόματα.

Λίγα χρόνια μετά, ένας δεύτερος καταλυτικός κύκλος ανθρώπων μπαίνει σταδιακά στη ζωή του παιδιού και το καθορίζει: η σχολική κοινότητα, με τους συμμαθητές και τους παιδαγωγούς, με την κουλτούρα της, με τα όρια και τους κανόνες της, με την αισθητική της. Όπως όλοι θυμόμαστε και γνωρίζουμε, ακόμη και η απειλή της απόρριψης ή του αποκλεισμού από την ομάδα των συνομήλικων, συνεπάγεται για πολλούς από εμάς οξύ στρες και συναισθήματα δύσκολα στη διαχείριση. Κάποια παιδιά θα σιωπήσουν και θα πιστέψουν ότι ζουν αυτό που τους αξίζει, κάποια θα επιτεθούν για να προλάβουν – και γιατί την κατέχουν καλά την επίθεση, στο πετσί τους - άλλα θα αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους και διεξόδους. Υπάρχουν και παιδιά που θα ανοίξουν τη σχολική τσάντα της παιδικής τους ηλικίας και θα καταχωνιάσουν τα δύσκολα συναισθήματα δίπλα στα φανελάκια του αγαπημένου τους αθλήματος, κάτω από ένα βιβλίο που μιλάει για όνειρα.

Όταν φεύγει ένα παιδί, φεύγουν και τα βήματά του στα λιθάρια και τους δρόμους που περπάτησε. Όταν φεύγει ένα παιδί, κάτι δεν έκανες καλά, κάτι μας πήγε λάθος.

Ο τρίτος κύκλος ανθρώπων που επηρεάζει τον ψυχισμό, την υγεία και την ευεξία μας, δεν είναι άλλος από την κοινότητα – τόσο η στενή, τοπική κοινότητα στην οποία διαβιούμε όσο και η ευρύτερη κοινωνία με τα ιδιαίτερα οικονομικά, πολιτισμικά και πολιτικά χαρακτηριστικά της. Μεταβαίνοντας από την παιδική στην εφηβική ηλικία και αργότερα στην ενήλικη ζωή, όλο και εντονότερα, βιώνουμε την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη σφραγίδα της τρίτης αυτής ομάδας ανθρώπων στη διαμόρφωση της ταυτότητάς μας. Νόρμες, προσδοκίες και απαιτήσεις, τίθενται πια αδιαπράγματευτα. Πλειοψηφίες έναντι μειοψηφιών, «which side are you on;» και επιταγές όλων των ειδών: τραπεζικές, ηθικές, συναισθηματικές, σωματικές. Πού και πού, θα διαβάσεις εκείνο το βιβλίο που μιλούσε για τα όνειρα και σου ‘δινε κουράγιο.  Άλλοτε, θα χρησιμοποιήσεις εξωτερικά παυσίπονα, αλκοόλ, ουσίες, ανθρώπους σαν κι εσένα. Μπορεί να δημιουργήσεις και να μετουσιώσεις τον πόνο σε κάτι που να βγάζει νόημα. Καμιά φορά, ίσως ανοίξεις την ασήκωτη πια βαλίτσα των συναισθηματικών σου αποσκευών κι ίσως ξεθάψεις εκείνο το μικρό μαχαίρι, με μια άγκυρα κι ένα οικόσημο - που ποτέ σου δεν τα κατάλαβες μιας που μήτε λιμάνι βρήκες στη ζωή μήτε και σε καμιά «εστία» αισθάνθηκες να ανήκεις…

Όταν φεύγει ένα παιδί, τα άλλα παιδιά κρυώνουν. Όταν φεύγει ένα παιδί, να ξέρεις φεύγει κάτι από αυτό που είσαι.

Υ.Γ. Βαγγέλη, λυπούμαστε βαθειά που αργήσαμε τόσο, που σε «αποδεχτήκαμε» μετά θάνατον, που δεν δημιουργήσαμε για σένα λίγο χώρο στην πόλη μας και στην καρδιά μας, που μόνο μέσα από επώδυνες θυσίες και άδικα τραύματα καταφέρνουμε (;) να κάνουμε έστω κι ένα τόσο δα μικρό βηματάκι πιο κοντά ο ένας στον άλλο.

Σημείωση: Οι στίχοι σε πλάγια γραφή είναι δανεισμένοι από: www.iefimerida.gr/content/196311/otan-feygei-ena-paidi-poy-legane-vaggeli#ixzz3UXU7K4ff