Το θεατρικό παιχνίδι

Η τέχνη του να κάνεις πρόσχαρο και οικείο το φοβερό και το ξένο. Απτό και προσιτό το μακρινό, φανταστικό και ονειρεμένο… Η παιγνιώδης συνάντηση μιας ομάδας παιδιών ή ενηλίκων με τα άπειρα θεατρικά ερεθίσματα και τεχνικές μέσα από την εμψύχωση και τροφοδότηση από έναν ή περισσότερους εμψυχωτές. Η βίωση εμπειριών, η απελευθέρωση του δυναμικού κάθε μέλους, η ανάπτυξη της δημιουργικότητάς του, μέσα από την ενεργή συμμετοχή του σε μια καλλιτεχνική και παιδαγωγική πράξη. Ειδικότερα για το παιδί, το παιχνίδι είναι το μέσο δημιουργίας ενός φανταστικού κόσμου, σε μια προσπάθειά του να κατανοήσει τον πραγματικό κόσμο, να παρηγορήσει τα άγχη του, να καταλαγιάσει τους φόβους του, να εκτονώσει τους θυμούς του, να πραγματώσει συμβολικά τις επιθυμίες του.

Μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, το παιδί – και ο ενήλικας:

• Αποκτά ιδιαίτερη σχέση με το σώμα του, εμπλουτίζει την κινητικότητα, τον ρυθμό, την εκφραστικότητα 
•  Ψυχαγωγείται, απολαμβάνει, χαίρεται, μαθαίνει βιωματικά, χαλαρώνει 
• Συνεργάζεται, μπαίνει στη θέση του άλλου, βιώνει τα όρια της ομάδας χωρίς να ακρωτηριάζεται παράλληλα η φαντασία και η δημιουργικότητά του μέσα από άκαμπτους κανόνες 
•  Απελευθερώνεται, πειραματίζεται, ξεπερνά τυχόν αναστολές, οξύνει τις αισθήσεις του και εκφράζει τα συναισθήματά του 
• Γίνεται κοινωνός αλλά και δημιουργός των τεχνών, αποδέκτης αλλά και συμμέτοχος σε μια ζωντανή διαδικασία με πολλαπλά οφέλη

Ένα ολοκληρωμένο θεατρικό παιχνίδι αποτελείται από τέσσερις φάσεις και στηρίζεται σε τέσσερα βασικά επίπεδα: Το ψυχολογικό, το κοινωνικό, το αισθητικό και το παιδευτικό. Οι τέσσερις φάσεις, είναι συνοπτικά οι εξής:

·        Α’ φάση της απελευθέρωσης. Είναι το πρώτο στάδιο της συνάντησης στο οποίο, μέσα από αισθησιοκινητικά παιχνίδια και ομαδική αλληλεπίδραση επιθυμούμε να ευαισθητοποιήσουμε την ομάδα και να την οδηγήσουμε σε μια στοιχειώδη συγκρότηση.

·        Β’ φάση της αναπαραγωγής. Σε αυτή τη φάση δεσπόζει το παιχνίδι των ρόλων, οι οποίοι προκύπτουν μέσα από ποικίλα ερεθίσματα όπως κάποιο/α αντικείμενο/α, έναν αυτοσχεδιασμό του εμψυχωτή, μια φράση, μια εικόνα, έναν ήχο, μία ή περισσότερες κινήσεις που ξεχώρισαν κατά την α’ φάση, κτλ. Όσο πιο ευφάνταστοι οι ρόλοι, τόσο το καλύτερο! Σε αυτή τη φάση δίνονται ευκαιρίες στα παιδιά να γνωρίσουν, πέρα από το «ΕΓΩ», τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν και συμπεριφέρονται οι άλλοι και στους ενήλικες να εκφράσουν κομμάτια του εαυτού τους τα οποία είναι απωθημένα, λογοκριμένα, ξεχασμένα ή να προσεγγίσουν ρόλους που ποτέ δεν γνώρισαν στην πραγματική τους ζωή…

·        Γ’ φάση του σκηνικού αυτοσχεδιασμού. Η σύνθεση των ερεθισμάτων των δύο πρώτων φάσεων: οι ρόλοι, το περιβάλλον, τα αντικείμενα, η πλοκή παίρνουν εδώ μια πιο συγκεκριμένη μορφή, αυτή της σκηνικής δράσης, ενός θεατρικού δρώμενου που βασίζεται κυρίως στον αυτοσχεδιασμό. Μέσα από αυτή τη δράση, εκφράζονται σε μεγάλο βαθμό οι προβληματισμοί των παιδιών και των ενηλίκων, ο τρόπος που σχετίζονται, ο τρόπος που βιώνουν και αντιλαμβάνονται τον ίδιο τον κόσμο…

·        Δ’ φάση της ανάλυσης. Στη φάση αυτή, ο εμψυχωτής με την ομάδα, αναστοχάζονται με διάφορους τρόπους πάνω στη σκηνική δράση. Οι τρόποι αυτοί (συζήτηση, συγγραφή κειμένων, εικαστική επεξεργασία, κτλ.) εξαρτώνται από την ηλικία των μελών της ομάδας, τη φάση ανάπτυξης της ομάδας, τους στόχους της, κ.ά.

Το θεατρικό παιχνίδι, χρησιμοποιεί τεχνικές θεάτρου όπως η σωματική έκφραση, ο αυτοσχεδιασμός, η παντομίμα, η μάσκα, οι κωμικές αντιθέσεις, το γκροτέσκο στοιχείο, καθώς επίσης και διάφορα υλικοτεχνικά μέσα, πανιά, αυτοσχέδια σκηνικά και κοστούμια, αντικείμενα, ήχους και μουσικές. Τα βασικά συστατικά όμως, είναι η φαντασία, η διαθεσιμότητα της ομάδας, η καλλιέργεια και η ετοιμότητα του εμψυχωτή. Είναι λοιπόν, το θεατρικό παιχνίδι, ένα είδος «φτωχού θεάτρου» κατά Γκροτόφσκι. Είναι ένα θέατρο… της βαλίτσας, που μπορεί να πάει παντού και να λειτουργήσει εξίσου αποτελεσματικά, αρκεί η δυναμική της ομάδας να το καλωσορίσει!